!!सेनापती प्रतापराव गुजर स्मृतिदिन १६७४!!
(२४ फेब्रुवारी )
प्रतापराव गुजर यांचा जन्म सातारा जिल्ह्यातील खटाव तालुक्यातील भोसरे गावी झाला होता. ते राजा शिवछत्रपती यांचे सेनापती होते.मिर्झाराजा जयसिंग यांच्या विरुद्धच्या युध्दात अतुलनीय कामगिरी केल्याने शिवाजी महाराजांनी त्यांना प्रतापराव (शूर) असे टोपणनाव दिले.
प्रतापराव गुजर हे एक अत्यंत हुशार सेनापती होते. त्यांनी शिवाजी महाराजांचा विश्वास संपादन केला तसेच आपल्या सैन्याच्या निष्ठेचाआनंदही घेतला. साल्हेरच्या प्रसिद्ध लढाईत त्याने मोठ्या मोगल सैन्याचा पराभव केला . साल्हेर ही मुघल आणि मराठ्यांमधील मोठी लढाई आहे आणि खुल्या मैदानावर त्या दोघांमधील पहिली मोठ्या प्रमाणात खेळलेली लढाई आहे. साल्हेर येथे मराठ्यांचा विजय हा त्यांच्या मुघलांच्या सैनिकी पराक्रमातील निर्णायक बिंदू आहे.
१६७४ मध्ये राजा शिवाजीच्या राज्याभिषेकाच्या काही महिन्यांपूर्वी आदिलशाही सेनापती बहालोलखान यांच्या सैन्याचा सामना करण्यासाठी प्रतापराव गुजर यांना पाठविण्यात आले होते. मराठ्यांच्या सैन्याने नेसरी येथे बहालोलखानच्या छावणीला घेराव घातला. लढाईत प्रतापरावांच्या सैन्याने बहलोलखानास पराभूत केले, त्याला पकडले. पराभूत झाल्यानंतर बहलोलखानाने राजा शिवाजीबरोबर कधीही युध्द करणार नाही असे सांगितल्याने त्यांना जप्त केलेल्या सैन्य युध्द सामुग्रीसह सोडण्यात आले. बहालोलखानने राजा शिवाजीच्या प्रांतावर पुन्हा आक्रमण न करण्याचे वचन दिलेअसलेतरी पुन्हा नवीन हल्ल्याची तयारी त्याने सुरु केली.
राजशिवाजींना प्रतापरावानी भावनेच्या भरात घेतलेला निर्णय आवडला नाही. शिवाजी राजांनी प्रतापरावाना रागाच्या भरात चिट्ठी लिहून कळवलेकि,बहलोलखानास पुन्हा ताब्यात घेईपर्यंत भेटु नये.प्रतापरावांना आपली चूक लक्षात आली आणि त्याने जे केले त्याबद्दल ते इतके नाराज झाले की आता कोणत्याही किंमतीने बहलोल खानला पकडायचे असे ठरवले.
एक दिवस, त्याला बहलोलखानाचे जवळच कॅम्पिंग असल्याचे समजले. प्रतापरावांनी त्यांच्या विरोधात युध्द करण्याचा निर्णय घेतला. प्रतापराव गुजर यांचेकडे अगदी अल्प सैन्य होते.बहलोलखानाच्या बलाढ्य सेनेपुढे आपला पाडाव लागणार नाही.आपल्या सैन्याला मरणा साठी प्रवृत्त करणे त्यांना योग्य वाटले नाही. आपल्या सहा निवडक साथीदारांना बरोबर घेऊन बहलोलखानावर त्यांनी धडक मारली. त्यातच त्यांना वीरमरण आले. हा सर्व पराक्रम
"वेडात मराठे वीर दौडले सात" या मराठी कवितेच्या रूपात पुन्हा दर्शविला गेला आहे. ही कविता प्रसिद्ध कवी कुसुमाग्रज यांनी लिहिली आहे . ही कविता लता मंगेशकर यांनीही गायली आहे .
प्रतापरावांच्या मृत्यूची बातमी ऐकून शिवाजी राजे फार दु: खी झाले. प्रतापराव गुजर यांनी आपल्या कर्तृत्वातुन स्वामीनिष्ठा दाखवून दिली. आजही भोसरे गावात एकी मोठ्या प्रमाणावर दिसून येते.इतिहासाच्या पाऊलखुणा म्हणून गावात पडके वाडे सर्वत्र दिसून येतात.लोणी व भोसरे गावाच्या मध्यावर टेकडीवर प्रतापराव गुजर यांचे भव्य स्मारक उभारण्याचे काम चालु आहे. ते लवकर व्हावे जेणेकरुन येणाऱ्या पिढीला प्रेरणा मिळत राहील. पाणी फौंडेशनच्या माध्यमातून या गावात जलसंधारणाचे मोठे काम झालेले आहे. याचे श्रेयही गावाच्या ऐतिहासिक पार्श्वभूमीला द्यावे लागेल.कोणत्याही गोष्टीचे वेड लागल्याशिवाय मोठे काम होत नाही.आपणही भोसरे गावाचा ग्रामविकासात आदर्श घेऊया.
प्रतापराव गुजर यांच्या पवित्र स्मृतीस विनम्र अभिवादन.
संकलक : राजेंद्र पवार
९८५०७८११७८
💯👍
उत्तर द्याहटवा